Trong thời đại công nghệ bùng nổ, học sinh Việt Nam không chỉ cần biết tìm kiếm và sử dụng thông tin, mà còn phải biết tạo ra giá trị mới trên môi trường số. Đây chính là trọng tâm của Miền 3 Sáng tạo nội dung số – một trong sáu miền năng lực số quan trọng trong Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT và cũng là thành tố then chốt trong quá trình đánh giá năng lực công nghệ. Miền này giúp học sinh chuyển từ vai trò “người tiêu thụ” sang “nhà sáng tạo”, biến tri thức và kỹ năng thành sản phẩm số có giá trị, đồng thời tuân thủ nguyên tắc an toàn và pháp lý.
Khung năng lực số và vị trí của Miền 3 – Sáng tạo nội dung số
Ngày 24/01/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT, có hiệu lực từ 11/03/2025, quy định Khung năng lực số cho người học trong hệ thống giáo dục quốc dân, gồm:
- 6 miền năng lực chính: Khai thác dữ liệu và thông tin, giao tiếp và hợp tác trong môi trường số, sáng tạo nội dung số, an toàn,giải quyết vấn đề, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)
- 24 năng lực thành phần
- 4 trình độ phát triển
- 8 bậc kỹ năng số
Đây là kim chỉ nam giúp nhà trường xây dựng chương trình, đánh giá và phát triển năng lực số toàn diện cho học sinh. Trong đó, Miền 3 – Sáng tạo nội dung số giữ vị trí chiến lược vì đóng vai trò thúc đẩy học sinh không chỉ tiếp nhận mà còn tạo ra nội dung, sản phẩm và giải pháp phù hợp với yêu cầu học tập, nghiên cứu và đời sống.
Xem thêm: TSAK – Bài đánh giá năng lực công nghệ cho trẻ đầu tiên tại Việt Nam
Miền 3 – Khái niệm, phạm vi và định hướng theo Thông tư 02/2025
Theo Điều 3 và Phụ lục Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT, Miền 3 Sáng tạo nội dung số bao gồm các năng lực:
- Phát triển nội dung mới trên môi trường số
- Chỉnh sửa và chia sẻ nội dung số
- Tuân thủ bản quyền và giấy phép sử dụng
- Sử dụng lập trình cơ bản để tạo sản phẩm số
- Tích hợp kiến thức liên môn để sáng tạo
Phạm vi áp dụng rộng, từ môn Tin học, Mỹ thuật, Âm nhạc đến các môn Khoa học, Lịch sử, Ngữ văn – nơi học sinh có thể tạo video, podcast, đồ họa, ứng dụng hoặc bài thuyết trình đa phương tiện.
Năm kỹ năng trọng tâm giúp học sinh làm chủ sáng tạo số
Sáng tạo số không chỉ dừng lại ở việc nảy ra ý tưởng, mà còn là hành trình rèn luyện nhiều kỹ năng khác nhau. Năm kỹ năng dưới đây chính là nền tảng giúp học sinh tự tin bước vào thế giới số.
Phát triển nội dung mới
Học sinh rèn kỹ năng biến ý tưởng thành sản phẩm số như video, infographic, trò chơi hay ứng dụng học tập. Quá trình này đòi hỏi khả năng lập kế hoạch, kịch bản và chọn công cụ phù hợp. Ví dụ, các em có thể dùng Canva để thiết kế poster hoặc Scratch để lập trình trò chơi đơn giản.
Chỉnh sửa và chia sẻ nội dung số
Sau khi sáng tạo, học sinh cần biết chỉnh sửa để nâng cao chất lượng và tối ưu trải nghiệm người dùng. Các công cụ như CapCut, GIMP hay Audacity hỗ trợ biên tập hình ảnh, âm thanh và video. Sản phẩm có thể được chia sẻ qua YouTube, Google Drive hoặc thư viện số của trường.
Tuân thủ bản quyền và giấy phép
Học sinh cần hiểu và tuân thủ luật bản quyền khi sử dụng, chỉnh sửa hoặc chia sẻ tài nguyên số. Các em nên tìm kiếm nội dung có giấy phép Creative Commons và trích dẫn nguồn rõ ràng. Thói quen này vừa bảo vệ quyền lợi bản thân, vừa tôn trọng tác giả và pháp luật.
Lập trình cơ bản để sáng tạo
Kỹ năng lập trình giúp học sinh tạo ra ứng dụng, website hoặc trò chơi phục vụ học tập. Các ngôn ngữ như Python, HTML hoặc Scratch là lựa chọn phù hợp để bắt đầu. Đây cũng là cách rèn tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề.
Tích hợp kiến thức liên môn
Việc sáng tạo nội dung số cần kết hợp kiến thức từ nhiều môn học khác nhau. Chẳng hạn, một dự án khoa học môi trường có thể dùng Toán để phân tích số liệu, Ngữ văn để viết báo cáo, và Mỹ thuật để thiết kế đồ họa. Cách tiếp cận này giúp sản phẩm vừa sâu về nội dung, vừa hấp dẫn về hình thức.
Miền 3 – Nền tảng bứt phá năng lực sáng tạo và hội nhập
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khả năng sáng tạo nội dung số giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn tạo ra giá trị mới. Miền 3 rèn luyện kỹ năng phản biện, khả năng tự học và sự chủ động trước công nghệ.
- Khơi dậy tư duy sáng tạo: Học sinh chủ động tạo ra sản phẩm mang dấu ấn cá nhân, không bị lệ thuộc vào nội dung có sẵn.
- Tăng năng lực hội nhập số: Sản phẩm số có thể chia sẻ, tương tác toàn cầu, giúp học sinh tự tin hơn khi giao tiếp quốc tế.
- Đảm bảo đạo đức và an toàn pháp lý: Tuân thủ bản quyền, giấy phép giúp bảo vệ quyền lợi bản thân và tôn trọng cộng đồng.
- Thúc đẩy tự học và khởi nghiệp: Kỹ năng sáng tạo nội dung mở ra cơ hội học tập suốt đời, thậm chí kinh doanh số.
Ba trụ cột phát triển Miền 3
Để Miền 3 phát triển bền vững và đi vào thực tiễn, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và công nghệ – ba trụ cột đồng hành giúp học sinh vừa sáng tạo, vừa an toàn trong môi trường số.
Nhà trường:
- Tích hợp kỹ năng sáng tạo nội dung vào các dự án liên môn, CLB sáng tạo số.
- Cung cấp nền tảng công nghệ: phòng Lab đa phương tiện, thư viện số, phần mềm bản quyền.
Gia đình:
- Khuyến khích con tham gia các cuộc thi sáng tạo, hỗ trợ thiết bị và thời gian.
- Cùng con tìm hiểu về quyền tác giả, giấy phép sử dụng nội dung.
Công nghệ:
- Sử dụng các công cụ hỗ trợ sáng tạo: Canva, Clipchamp, Scratch, Google Sites.
- Ứng dụng AI như ChatGPT, Grammarly để hỗ trợ ý tưởng, kiểm tra ngữ pháp, tối ưu nội dung (với hướng dẫn sử dụng an toàn)
Đầu tư vào Miền 3: Bước đi chiến lược cho thế hệ sáng tạo số
Miền 3 Sáng tạo nội dung số không chỉ là một phần của Khung năng lực số, mà còn là chìa khóa giúp học sinh Việt Nam tự tin bước vào nền kinh tế tri thức. Trong môi trư -ờng số, năng lực sáng tạo giúp các em vừa học tập hiệu quả, vừa chủ động tạo giá trị, nâng cao vị thế cá nhân.
Tại Teky Edtech, việc phát triển năng lực số – trong đó có Miền 3 – đã được chuẩn hóa thông qua bài đánh giá công nghệ theo đúng Khung năng lực số của Bộ GD&ĐT. Đây là bước quan trọng giúp phụ huynh và nhà trường đo lường chính xác năng lực sáng tạo nội dung của học sinh, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, đảm bảo các em vừa sáng tạo, vừa hội nhập toàn cầu.
