Việt Nam rà soát pháp luật bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng – Bước chuẩn bị cho việc ký kết Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng
Ngày 31/10/2025, Bộ Tư pháp phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tổ chức Hội thảo góp ý Báo cáo rà soát pháp luật về bảo vệ trẻ em trong môi trường mạng, phục vụ việc ký và thực hiện Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội).
Sự kiện có sự chủ trì của ông Bạch Quốc An, Vụ trưởng Vụ Pháp luật quốc tế (Bộ Tư pháp), và ông Nguyễn Ngọc Anh, Chuyên gia Bảo vệ trẻ em của UNICEF. Hội thảo được xem là bước đi quan trọng của Việt Nam trong tiến trình hoàn thiện khung pháp lý quốc gia, đảm bảo tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.
Việt Nam chủ động hoàn thiện pháp luật trước khi tham gia Công ước Hà Nội
Vai trò và tầm quan trọng của Công ước Hà Nội
Phát biểu khai mạc, ông Bạch Quốc An, Vụ trưởng Vụ Pháp luật quốc tế (Bộ Tư pháp), nhấn mạnh rằng chủ đề bảo vệ trẻ em trong không gian mạng là mối quan tâm toàn cầu. Trong bối cảnh tội phạm công nghệ ngày càng tinh vi và có tính xuyên biên giới, các quốc gia đều đang tìm kiếm khuôn khổ pháp lý thống nhất để phối hợp phòng, chống.
Ông An cho biết, nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đang tích cực tham gia xây dựng Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, còn gọi là Công ước Hà Nội. Lễ mở ký Công ước tại Hà Nội đã ghi nhận sự tham dự của hơn 100 quốc gia và trên 20 tổ chức quốc tế, khẳng định vai trò trung tâm của Việt Nam trong hợp tác pháp lý quốc tế.
Ông An khẳng định. “Đây là công việc vừa quan trọng, vừa thách thức, đòi hỏi sự phối hợp liên ngành và cơ sở thực tiễn vững chắc.”
Hội thảo – bước chuẩn bị khoa học cho tiến trình hội nhập
Theo Bộ Tư pháp, hội thảo góp phần bổ sung luận cứ khoa học và cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật, đồng thời nâng cao năng lực nghiên cứu, đào tạo và thực thi pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em số – một lĩnh vực còn mới tại Việt Nam.
Hội thảo cũng được xem là bước chuẩn bị quan trọng trước khi Việt Nam ký kết Công ước Hà Nội, thể hiện rõ cam kết hội nhập pháp lý và bảo vệ quyền trẻ em trong môi trường mạng.
UNICEF: 12,8% trẻ em toàn cầu là nạn nhân xâm hại mạng – Báo động tại Việt Nam
Thực trạng toàn cầu và tại Việt Nam
Tại hội thảo, ông Nguyễn Ngọc Anh, Chuyên gia Bảo vệ trẻ em của UNICEF, cho biết: bên cạnh những lợi ích mà Internet mang lại, rủi ro đối với trẻ em ngày càng tăng.
Theo thống kê quốc tế, ước tính 12,8% trẻ em trên toàn cầu từng trở thành nạn nhân của các hành vi xâm hại mạng. Ở Việt Nam, khảo sát gần đây cho thấy khoảng 2% trẻ từ 15–17 tuổi đã từng chia sẻ hoặc phát tán nội dung nhạy cảm – thường do bị dụ dỗ, lừa gạt hoặc đe dọa.
Tuy con số này thấp hơn mức trung bình quốc tế (14-19%), song vẫn là dấu hiệu cảnh báo đáng lo ngại, phản ánh sự thiếu kiến thức và kỹ năng an toàn số của trẻ em Việt Nam.
Các hình thức xâm hại phổ biến và hệ lụy tâm lý
Theo UNICEF, bên cạnh những lợi ích mà Internet mang lại, ngày càng xuất hiện nhiều hành vi lợi dụng mạng xã hội và các nền tảng trò chuyện trực tuyến để quấy rối, bóc lột hoặc xâm hại trẻ em. Nhiều trường hợp nạn nhân không nhận thức được rủi ro hoặc không được hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời, dẫn đến tổn thương tâm lý kéo dài.
Các hình thức xâm hại phổ biến bao gồm cybergrooming (dụ dỗ trực tuyến), phát tán hình ảnh riêng tư, đe dọa tống tiền qua Internet, cùng nhiều dạng thao túng tinh vi khác. Đây là vấn đề phức tạp, mang tính toàn cầu và đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia, tổ chức quốc tế và toàn xã hội.
Bảo vệ trẻ em trên không gian mạng không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là một nhiệm vụ nhân quyền quan trọng, cần có hệ thống pháp luật đủ mạnh để xử lý hành vi vi phạm, đồng thời thiết lập cơ chế hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ nạn nhân trong các vụ việc xuyên biên giới.
Công ước Hà Nội – Cột mốc hợp tác toàn cầu về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng
Nội dung và phạm vi của Công ước
Theo UNICEF, Công ước Hà Nội là công ước đầu tiên tại châu Á và thứ hai trên thế giới có nội dung toàn diện về phòng, chống tội phạm mạng, đặc biệt chú trọng bảo vệ trẻ em.
Công ước quy định cụ thể việc hình sự hóa các hành vi sản xuất, lưu hành, phân phối tài liệu, hình ảnh, sản phẩm có nội dung xâm hại tình dục trẻ em, đồng thời tạo khuôn khổ pháp lý quốc tế cho việc hợp tác điều tra, truy tố và xử lý các hành vi vi phạm xuyên biên giới.
Cam kết của Việt Nam trong thực thi và hợp tác
Việc Việt Nam đăng cai và chuẩn bị ký Công ước Hà Nội thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc bảo đảm quyền trẻ em phù hợp chuẩn mực quốc tế. Đây không chỉ là trách nhiệm quốc tế, mà còn là bước tiến trong nâng cao năng lực quản trị pháp lý số, đồng thời góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, minh bạch và nhân văn cho trẻ em Việt Nam.
Khung pháp lý Việt Nam: Đã hình thành nhưng cần tiếp tục hoàn thiện
Rà soát và đánh giá hệ thống pháp luật hiện hành
Báo cáo do bà Lê Thị Hồng Hải, Khoa Đào tạo Luật sư (Học viện Tư pháp), trình bày tại hội thảo cho thấy: hệ thống pháp luật Việt Nam hiện đã xây dựng được khung pháp lý tương đối đầy đủ trong việc bảo vệ trẻ em trên môi trường số, đảm bảo quyền trẻ em được cụ thể hóa rõ ràng trong nhiều văn bản luật.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại những khoảng trống, khi một số quy định chưa theo kịp sự phát triển nhanh của tội phạm công nghệ, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ số và toàn cầu hóa mạnh mẽ.
Những thách thức mới đặt ra
Các hành vi xâm hại trẻ em qua mạng hiện nay có tính ẩn danh cao, dễ vượt khỏi tầm quản lý của cơ quan chức năng. Đồng thời, sự thiếu phối hợp giữa nhà nước – doanh nghiệp – tổ chức xã hội khiến công tác phòng ngừa còn hạn chế.
Theo đó, bà Lê Thị Hồng Hải đề xuất ba nhóm giải pháp trọng tâm:
- Cần chú trọng hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ quyền con người, quyền công dân, trong đó có bảo vệ trẻ em trên môi trường số, dựa trên nền tảng là các điều ước quốc tế về quyền con người
- Bảo đảm sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế, gắn kết giữa nguyên tắc của luật pháp quốc tế và điều kiện đặc thù của mỗi quốc gia trong quá trình hoàn thiện pháp luật
- Việc bảo vệ trẻ em trên không gian mạng không chỉ là trách nhiệm của riêng Nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội; Nhà nước giữ vai trò nòng cốt trong việc hoạch định chính sách, xây dựng thể chế và tổ chức thực hiện, nhưng sự chung tay của mỗi cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp mới là yếu tố quyết định để tạo dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh cho trẻ em.
Nâng cao năng lực pháp lý và trách nhiệm cộng đồng
Hội thảo không chỉ tập trung rà soát pháp luật mà còn mở ra diễn đàn trao đổi đa chiều giữa các chuyên gia, cơ quan thực thi, học giả và tổ chức quốc tế.
Các đại biểu thống nhất rằng bảo vệ trẻ em trên không gian mạng cần một chiến lược toàn diện, trong đó pháp luật là nền tảng, còn giáo dục và nhận thức xã hội là yếu tố quyết định. Phụ huynh, nhà trường, doanh nghiệp công nghệ và cộng đồng cần phối hợp chủ động trong việc phát hiện, phòng ngừa và hỗ trợ trẻ khi gặp rủi ro mạng.
Kết thúc hội thảo, Bộ Tư pháp khẳng định sẽ tiếp tục tổng hợp ý kiến và hoàn thiện báo cáo rà soát, trình Chính phủ làm cơ sở cho việc ký kết và thực thi Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng.
Sự kiện này đánh dấu bước tiến quan trọng trong tiến trình hội nhập pháp lý quốc tế của Việt Nam, đồng thời khẳng định cam kết bảo vệ quyền trẻ em trên không gian số phù hợp với các chuẩn mực toàn cầu và thực tiễn quốc gia.
Teky EdTech – Lan tỏa nhận thức về an ninh mạng cho trẻ em Việt Nam
Trong khi cơ quan quản lý nhà nước thúc đẩy hoàn thiện pháp luật, khu vực giáo dục và công nghệ tại Việt Nam cũng đang chủ động lan tỏa nhận thức cộng đồng về an ninh mạng cho trẻ.
Teky và sáng kiến “An ninh mạng & An toàn trên Không gian số”
Là đơn vị giáo dục công nghệ hàng đầu, Teky EdTech đã triển khai chương trình học miễn phí An ninh mạng & An toàn trên Không gian số dành cho học sinh từ 7–18 tuổi.
Khóa học được chia thành hai cấp độ:
- 7–11 tuổi: giúp trẻ nhận biết rủi ro phổ biến như bắt nạt mạng, lừa đảo, chia sẻ thông tin cá nhân.
- 11–18 tuổi: hướng dẫn kỹ năng phân tích, phản biện, ứng xử văn minh và làm chủ dấu chân số.
Các bài giảng được xây dựng theo chuẩn quốc tế, có video tình huống, ví dụ thực tế và hoạt động tương tác giúp trẻ hiểu – thực hành – tự bảo vệ. Chương trình đồng thời cung cấp tài liệu hướng dẫn cho phụ huynh, giúp họ đồng hành cùng con trong hành trình phát triển năng lực số an toàn.
Giá trị cộng đồng và định hướng phát triển
Teky xác định giáo dục an ninh mạng không chỉ là nội dung kỹ thuật, mà là kỹ năng sống thiết yếu của công dân số thế kỷ 21.
Thông qua chương trình này, Teky mong muốn đóng góp vào nỗ lực chung của Việt Nam trong việc xây dựng môi trường mạng an toàn, nhân văn, phù hợp định hướng của Bộ LĐTBXH và UNICEF về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.
Việc Việt Nam chủ động rà soát và hoàn thiện pháp luật bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng không chỉ là bước chuẩn bị cho Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, mà còn là cam kết mạnh mẽ trong việc đảm bảo quyền trẻ em trước những thách thức của thời đại số.
Cùng với nỗ lực của các cơ quan nhà nước, các sáng kiến giáo dục công nghệ như Teky đang góp phần hiện thực hóa mục tiêu đó – trang bị cho thế hệ trẻ năng lực sống an toàn, nhân văn và có trách nhiệm trên không gian mạng.
Xem thêm: Chi tiết khóa học An ninh mạng và An toàn số cho trẻ
Nguồn: Tạp chí Dân chủ và Pháp luật – Bộ Tư pháp (31/10/2025)
