An Ninh Mạng Cho Trẻ: Từ Chiến Dịch “Không Một Mình” Đến Giáo Dục Công Dân Số
Trước thực trạng “bắt cóc trực tuyến” và thao túng tâm lý đang đe dọa hàng triệu học sinh sinh viên, an ninh mạng cho trẻ đã trở thành nhiệm vụ cấp bách quốc gia. Từ thông điệp mạnh mẽ của chiến dịch “Không Một Mình” đến các mô hình giáo dục thực nghiệm tại Cyber Day 2025, bài viết phân tích lộ trình chuyển đổi toàn diện: không chỉ bảo vệ trẻ khỏi rủi ro, mà còn kiến tạo nền tảng vững chắc để thế hệ trẻ trở thành những công dân số bản lĩnh và trách nhiệm.
An ninh mạng cho trẻ – Một vấn đề giáo dục cấp thiết trong kỷ nguyên số
Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra mạnh mẽ, không gian mạng đã trở thành một phần không thể tách rời trong quá trình trưởng thành của thế hệ trẻ Việt Nam. Theo số liệu thống kê mới nhất được công bố bởi Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) vào năm 2025, Việt Nam hiện có hơn 22 triệu học sinh, sinh viên. Đáng chú ý, hơn 77% trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng Internet hàng ngày. Con số này minh chứng cho một thực tế: Thế hệ “gen Z” và “gen Alpha” đang sinh sống, học tập và giải trí song hành giữa hai thế giới thực và ảo.
Internet, về bản chất, là một kho tàng tri thức khổng lồ, mở ra những cánh cửa cơ hội học tập vô tận. Tuy nhiên, song hành với những lợi ích đó là những nguy cơ tiềm ẩn đang ngày một biến tướng tinh vi hơn. Không còn dừng lại ở những rủi ro thụ động như tiếp cận nội dung xấu, nguy cơ đối với an ninh mạng cho trẻ hiện nay đã leo thang thành các hành vi tấn công chủ động như: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, bắt nạt trực tuyến (cyberbullying), thao túng tâm lý và nghiêm trọng hơn là vấn nạn mới nổi – “bắt cóc trực tuyến” (online kidnapping).
Chiến dịch “Không Một Mình” – Khi xã hội hành động vì an ninh mạng cho trẻ
Bối cảnh ra đời và mục tiêu chiến lược
Sáng 10/10/2025, tại Hà Nội, Liên minh Niềm Tin Số chính thức phát động Chiến dịch truyền thông “Không Một Mình” – một dấu mốc quan trọng trong nỗ lực bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trên không gian mạng.
Chiến dịch được khởi xướng dưới sự bảo trợ của UNODC, UNICEF, Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng Bộ Y tế, hướng tới mục tiêu bảo vệ thanh thiếu niên trước các hành vi dụ dỗ, thao túng, lừa đảo và đặc biệt là vấn nạn “bắt cóc trực tuyến”.
Với quy mô cấp quốc gia, chương trình dự kiến tiếp cận hơn 12 triệu thanh thiếu niên và mở rộng đến 22 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc, cùng sự đồng hành của các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu như Google, Meta, TikTok, Viettel, VNPT, FPT, VNG, CMC và các tổ chức giáo dục – phi chính phủ như Wellspring, Vinschool, iSchool, ChildFund, Plan International, Save the Children và World Vision.
Những con số biết nói và cảnh báo từ chuyên gia
Để hiểu đầy đủ mức độ nghiêm trọng của vấn nạn và lý do vì sao an ninh mạng cho trẻ đang trở thành ưu tiên quốc gia, cần nhìn vào hai lớp thông tin: (1) thực trạng – số liệu – thủ đoạn tội phạm, và (2) góc nhìn chuyên gia về bản chất của vấn đề.
Thực trạng báo động và những thủ đoạn tinh vi đe dọa an ninh mạng cho trẻ
Tại lễ phát động, Thiếu tướng Nguyễn Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), đã đưa ra những nhận định sắc bén về thực trạng hiện nay. Ông nhấn mạnh rằng:
“Hiện trạng đáng báo động này đặt ra yêu cầu cấp bách: Chúng ta phải có những hành động thiết thực, sự chung tay mạnh mẽ và phối hợp đồng bộ để bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên trước các nguy cơ ngày càng tinh vi trên Không gian mạng. Đây cũng chính là việc hiện thực hóa một chủ trương xuyên suốt của Đảng và Nhà nước: coi việc chăm lo, bảo vệ và phát triển thế hệ trẻ là nhiệm vụ trọng tâm, gắn liền với tương lai của dân tộc và sự phát triển của đất nước”.
Thực tế đáng báo động được ghi nhận trong 6 tháng đầu năm 2025: Cơ quan chức năng đã xử lý hàng chục vụ việc liên quan đến “bắt cóc trực tuyến”. Đây không phải là hành vi bắt cóc vật lý thông thường, mà là một thủ đoạn tội phạm công nghệ cao cực kỳ nguy hiểm.
Theo phân tích được nêu tại Lễ phát động chiến dịch “Không Một Mình”, các hình thức “bắt cóc trực tuyến” thường diễn ra theo kịch bản:
- Tiếp cận: Kẻ xấu tiếp cận trẻ qua mạng xã hội, game online.
- Thao túng: Dụ dỗ trẻ gửi hình ảnh, video nhạy cảm hoặc chia sẻ thông tin riêng tư.
- Khống chế: Sử dụng các dữ liệu này để đe dọa, tống tiền, ép buộc trẻ thực hiện các hành vi lệch lạc hoặc cắt đứt liên lạc với gia đình.
- Hệ quả: Biến nạn nhân thành “tù nhân tinh thần”, gây thiệt hại tài chính lên tới hàng tỷ đồng và để lại những sang chấn tâm lý dai dẳng.
Góc nhìn chuyên gia và cách tiếp cận nhân văn trong bảo vệ an ninh mạng cho trẻ
Ông Nguyễn Tiến Cường, đại diện Liên minh Niềm Tin Số, đã có một lý giải sâu sắc về tên gọi của chiến dịch, chạm đến bản chất của vấn đề: “Chúng tôi chọn tên ‘Không Một Mình’ vì điều khiến tội phạm mạng thành công không chỉ là công nghệ, mà là cảm giác cô lập, sợ hãi và đơn độc mà chúng gieo vào tâm lý các em. Nếu chúng ta không quan tâm, không lắng nghe, thì dù có nhiều biện pháp kỹ thuật đến đâu, trẻ em vẫn bị ‘một mình’ trước nguy cơ”.
Nhận định này thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận về an ninh mạng cho trẻ: Giải pháp không chỉ nằm ở phần mềm diệt virus hay tường lửa, mà nằm ở sự kết nối giữa con người với con người.
Hoạt động triển khai và sự lan tỏa
Chiến dịch “Không Một Mình” không dừng lại ở khẩu hiệu mà đi vào các hành động thực tiễn với cường độ cao. Điểm nhấn là “Ngày hội An toàn trực tuyến” diễn ra trong hai ngày 18-19/10/2025 tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (Hà Nội). Sự kiện dự kiến thu hút 30.000 – 40.000 người tham gia, mang đến các trải nghiệm công nghệ VR/AR mô phỏng tình huống bị tấn công mạng, giúp người tham gia “thực chiến” để rút ra bài học phòng vệ.
Song song đó, từ ngày 6/10 đến 30/11/2025, chuỗi tập huấn kỹ năng sẽ được triển khai đồng loạt tại 34 tỉnh, thành phố. Nội dung tập huấn tập trung vào việc nhận diện thủ đoạn, bảo vệ tài khoản và quy trình báo cáo vi phạm. Ban tổ chức cũng phát hành bộ “Cẩm nang an toàn trực tuyến cho thanh thiếu niên” dưới cả hình thức in ấn và điện tử (E-book), tạo ra nguồn tài liệu chuẩn hóa cho các nhà trường.
Sức lan tỏa của chiến dịch còn được cộng hưởng bởi đội ngũ Đại sứ hình ảnh gồm những người có tầm ảnh hưởng lớn với giới trẻ như: Rapper Đen Vâu, ca sĩ MONO, Hoa hậu Bảo Ngọc, Hoa hậu Tiểu Vy, Khánh Vy và các KOLs nội dung số. Sự tham gia của họ giúp thông điệp “Cùng nhau an toàn trực tuyến” trở nên gần gũi, dễ tiếp nhận hơn đối với cộng đồng..
“Cyber Day 2025 – Being Well, Being Me”: Nhà trường trở thành tuyến đầu của giáo dục an toàn số
Sự kết nối chiến lược với Công ước Hà Nội
Nằm trong khuôn khổ chiến dịch “Không Một Mình”, sự kiện “Cyber Day 2025 – Being Well, Being Me” được tổ chức vào ngày 11/10/2025 tại Trường Phổ thông Song ngữ Liên cấp Quốc tế Wellspring là một mắt xích quan trọng. Sự kiện này do nhà trường phối hợp trực tiếp với Cục A05 (Bộ Công an) thực hiện, nhằm hưởng ứng Lễ mở ký “Công ước Hà Nội” – Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng, sẽ diễn ra vào cuối tháng 10/2025.
Việc một trường phổ thông tại Việt Nam được chọn là điểm khởi động cho chuỗi sự kiện hưởng ứng một Công ước quốc tế mang tên Thủ đô Hà Nội có ý nghĩa biểu tượng to lớn. Nó khẳng định vai trò trung tâm của giáo dục trong chiến lược quốc gia về an ninh mạng. Sự kiện có sự tham dự của các lãnh đạo cấp cao như Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, các Đại sứ, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao và đặc biệt là Đại tá TS. Nguyễn Hồng Quân – Giám đốc Trung tâm Huấn luyện, Cục A05.
Những góc nhìn chuyên sâu từ sự kiện
Tại Cyber Day 2025, các chuyên gia đã mổ xẻ vấn đề an ninh mạng cho trẻ dưới góc độ tâm lý học và giáo dục học, thay vì chỉ thuần túy kỹ thuật.
Khía cạnh tâm lý – nhận thức và những nguy cơ đe dọa an ninh mạng cho trẻ
Đại tá Nguyễn Hồng Quân (A05) đã chia sẻ một quan điểm rất nhân văn: “Không gian mạng là kho tri thức khổng lồ, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Chúng ta không thể tước đi quyền được học hỏi của trẻ em, nhưng phải dắt tay con an toàn bước vào thế giới số”. Lời khẳng định này bác bỏ tư duy “cấm đoán” cực đoan, thay vào đó đề cao vai trò dẫn dắt, đồng hành của người lớn. Ông cũng dẫn chứng câu chuyện đau lòng về một nữ sinh 13 tuổi bị dụ dỗ đi chơi lúc 3 giờ sáng, hay một học sinh có ý định tự tử vì bị bắt nạt trực tuyến, để minh chứng cho tính cấp bách của việc trang bị kỹ năng.
Vai trò dẫn dắt của gia đình – nhà trường trong bảo vệ an ninh mạng cho trẻ
Đồng quan điểm, Trung tá Nguyễn Tiến Cường (Trưởng phòng 3, A05) chỉ ra một thực trạng tâm lý rằng hầu hết học sinh hiện nay sống trong ‘bong bóng thông tin’ – nơi các nội dung hấp dẫn nhưng thiếu kiểm chứng dễ dẫn đến lệch lạc nhận thức. “Trẻ em phải được trang bị kiến thức – kỹ năng – sự đồng hành của gia đình và nhà trường. Kết nối chính là chìa khóa để bảo vệ các em trước nguy cơ bắt cóc hay bắt nạt trực tuyến”. Đây là một phát hiện quan trọng, cho thấy an ninh mạng cho trẻ không chỉ là bảo vệ thân thể hay tài sản, mà còn là bảo vệ sự toàn vẹn về nhận thức và thế giới quan của các em.
Về phía giáo dục, TS. Nguyễn Vĩnh Sơn – Tổng Hiệu trưởng Trường Wellspring nhấn mạnh: “Công nghệ và trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều lợi ích, nhưng nếu không kiểm soát, có thể khiến trẻ em xa rời cảm xúc thật và mất kết nối với chính bản thân mình”. Ông kêu gọi người lớn phải làm gương, kết nối sâu sắc và trao niềm tin cho con trẻ.
Mô hình giáo dục trải nghiệm về an toàn số
Cyber Day 2025 không chỉ là một buổi hội thảo, mà là một mô hình mẫu về giáo dục an ninh mạng trong trường học. Thông qua các hoạt động tại sự kiện, học sinh không nghe giảng lý thuyết suông mà được đặt vào các tình huống giả định.
Cách tiếp cận này giúp trẻ phát triển “Digital Empathy” (Sự thấu cảm số) và “Critical Thinking” (Tư duy phản biện). Khi đối diện với một đường link lạ, một lời mời kết bạn từ người lạ, hay một bình luận ác ý, trẻ được học cách dừng lại, suy nghĩ, kiểm chứng và tìm kiếm sự hỗ trợ. Đây chính là nền tảng của năng lực số (Digital Competence) mà nền giáo dục hiện đại đang hướng tới. Sự kiện tại Wellspring đã chứng minh rằng, nhà trường chính là “phòng tuyến” vững chắc nhất để sàng lọc thông tin và định hướng hành vi cho học sinh trước khi các em bước vào đại dương số mênh mông.
Ý nghĩa xã hội – Từ chiến dịch đến văn hóa an toàn số
Chiến dịch “Không Một Mình” và sự kiện “Cyber Day 2025” không chỉ dừng lại ở các hoạt động phong trào ngắn hạn. Khi nhìn nhận dưới góc độ xã hội học và chính sách công, chuỗi sự kiện này đánh dấu sự chuyển mình của Việt Nam trong việc xây dựng một văn hóa an toàn số bền vững.
Vị thế quốc gia và cam kết bảo vệ trẻ em trên không gian mạng
Thứ nhất, sự kiện hưởng ứng “Công ước Hà Nội” – Công ước quốc tế đầu tiên mang tên Thủ đô Việt Nam về chống tội phạm mạng – là một tuyên bố mạnh mẽ của Việt Nam trên trường quốc tế. Nó cho thấy cam kết của Chính phủ trong việc bảo vệ nhóm yếu thế (trẻ em, phụ nữ) trên không gian mạng, đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam như một quốc gia chủ động và có trách nhiệm trong việc giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống toàn cầu.
Mô hình “Bốn nhà” và sự tham gia của doanh nghiệp công nghệ
Thứ hai, chiến dịch đã kiến tạo nên một cơ chế phối hợp “Bốn nhà”: Nhà nước (xây dựng khung pháp lý, xử lý tội phạm) – Nhà trường (giáo dục kỹ năng, nhận thức) – Gia đình (quan tâm, giám sát, chia sẻ) – Doanh nghiệp (cung cấp giải pháp công nghệ, kiểm soát nội dung). Sự tham gia của các ông lớn công nghệ như Google, Meta, TikTok cho thấy trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) đang được đặt đúng chỗ, tạo ra tấm khiên bảo vệ đa lớp cho trẻ em.
Hình thành công dân số và chuyển hóa văn hóa an toàn mạng
Thứ ba, từ góc độ giáo dục công dân, các hoạt động này đang định hình nên chân dung của những “Công dân số” (Digital Citizens) tương lai. Một công dân số không chỉ là người giỏi sử dụng máy tính, mà là người biết tôn trọng bản thân và người khác trên mạng, biết bảo vệ dữ liệu cá nhân và biết lên tiếng trước cái xấu. Việc đưa khái niệm an ninh mạng cho trẻ trở thành một chủ đề thảo luận công khai, rộng khắp đã giúp phá bỏ sự e ngại, khuyến khích các nạn nhân lên tiếng và tìm kiếm sự giúp đỡ thay vì im lặng chịu đựng sự bắt nạt hay tống tiền.
Như thông điệp xuyên suốt của chiến dịch: “Mỗi hành động nhỏ trên không gian mạng đều góp phần xây dựng một Việt Nam an toàn, nhân văn và hạnh phúc”. An ninh mạng, suy cho cùng, chính là an ninh con người trong thời đại số.
Giáo dục an ninh mạng – Từ nhận thức đến hành động
Đưa an toàn số vào giáo dục chính quy và ngoại khóa
Hưởng ứng tinh thần của chiến dịch “Không Một Mình” và các định hướng từ Bộ Giáo dục & Đào tạo cùng Bộ Công an, việc giáo dục an ninh mạng cho trẻ đang dần chuyển dịch từ các buổi nói chuyện chuyên đề sang các chương trình đào tạo có tính hệ thống hơn.
Theo khuyến nghị từ các chuyên gia giáo dục quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam, nội dung giáo dục an toàn số cho trẻ cần bao hàm các trụ cột chính:
- Bảo mật thông tin: Hiểu về dữ liệu cá nhân, tầm quan trọng của mật khẩu và cài đặt quyền riêng tư.
- Nhận diện rủi ro: Kỹ năng phát hiện tin giả (fake news), lừa đảo (phishing), và các nội dung độc hại.
- Ứng xử văn minh: Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội (Netiquette), phòng chống bắt nạt trực tuyến.
- Cân bằng cuộc sống: Quản lý thời gian sử dụng thiết bị (Screen time) để đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với các trường học truyền thống là sự thay đổi quá nhanh của công nghệ. Giáo trình in ấn thường khó theo kịp tốc độ biến tướng của các loại hình tội phạm mạng (như Deepfake, AI voice cloning). Do đó, vai trò của các tổ chức giáo dục công nghệ chuyên biệt (EdTech) trở nên cực kỳ quan trọng trong việc bổ trợ và cập nhật kiến thức thực chiến cho học sinh.
Teky – Tiên phong tích hợp tư duy an toàn trong giáo dục công nghệ
Trước nghịch lý trẻ em thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng phòng vệ, tạo nên “khoảng trống an toàn” (safety gap) nghiêm trọng, Teky EdTech đã khởi động dự án cộng đồng “Cyber Safety for Kids”. Đây là cam kết trách nhiệm xã hội (CSR) phi lợi nhuận, cung cấp chuỗi khóa học an ninh mạng hoàn toàn miễn phí nhằm trang bị “kháng thể số” cho học sinh Việt Nam.
Chương trình được bản địa hóa từ chuẩn quốc tế với hai lộ trình chuyên biệt:
- Lộ trình 7–11 tuổi: Tập trung vào nhận thức nền tảng, cân bằng thời gian sử dụng thiết bị, nuôi dưỡng sự đồng cảm số (Digital Empathy) và phòng tránh nguy cơ dụ dỗ trực tuyến (Cybergrooming).
- Lộ trình 11–18 tuổi: Nâng cao tư duy phản biện (Critical Thinking), kỹ năng xác minh tin giả, nhận diện “bong bóng lọc” (Filter Bubble) và xử lý các tình huống bắt nạt mạng đa chiều.
Thông qua dự án, Teky không chỉ dạy công nghệ mà còn kiến tạo thế hệ công dân số có Đạo đức số (Digital Ethics) và trách nhiệm.
Mỗi đứa trẻ đều cần người đồng hành trong không gian mạng
Chiến dịch “Không Một Mình” và sự kiện Cyber Day 2025 đã gửi đi một thông điệp mạnh mẽ và xuyên suốt: Trong cuộc chiến bảo vệ an ninh mạng cho trẻ, không có giải pháp công nghệ nào hoàn hảo bằng “bức tường lửa” của sự quan tâm và thấu hiểu.
Những con số thống kê về rủi ro có thể khiến chúng ta lo lắng, nhưng chính những nỗ lực phối hợp từ Chính phủ, các tổ chức quốc tế, nhà trường và doanh nghiệp lại mang đến niềm tin và hy vọng. Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc xây dựng một môi trường Internet an toàn, lành mạnh cho thế hệ tương lai.
Tuy nhiên, mọi chiến dịch vĩ mô đều cần bắt đầu từ những hành động vi mô tại mỗi gia đình. Hãy để thông điệp “Không một mình” trở thành kim chỉ nam cho mỗi bậc phụ huynh: Đừng để con “một mình” với chiếc điện thoại. Hãy ngồi xuống, lắng nghe, chia sẻ và cùng con khám phá thế giới số. Bởi vì, khi có sự đồng hành của cha mẹ và kiến thức đúng đắn từ nhà trường, Internet sẽ không còn là cạm bẫy, mà sẽ trở thành bệ phóng đưa các em vươn ra biển lớn tri thức nhân loại.
Theo:
- Báo Nhân dân – “Chiến dịch “Không Một Mình” – Chung tay bảo vệ trẻ em trước nguy cơ lừa đảo trên không gian mạng” (10/10/2025)
- Báo Chính phủ – “Lan tỏa thông điệp ‘Không một mình’: Chung tay bảo vệ trẻ em trên không gian mạng” (11/10/2025)
