Miền 2 – Giao tiếp và hợp tác trong môi trường số: Kỹ năng trẻ cần để vững vàng trong thời đại số

Đánh giá năng lực công nghệ đang trở thành yêu cầu thiết yếu trong giáo dục, khi học sinh không chỉ cần biết sử dụng công cụ số mà còn phải làm chủ kỹ năng giao tiếp, hợp tác và sáng tạo trong môi trường trực tuyến. Việc Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành Khung năng lực số Quốc gia 2025 đã tạo nền tảng bài bản để phụ huynh và nhà trường theo dõi, phát triển kỹ năng số cho trẻ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá Miền 2 – Giao tiếp và hợp tác trong môi trường số, một trụ cột quan trọng giúp học sinh an toàn, tự tin và hiệu quả khi học tập và làm việc trực tuyến.

Khung năng lực số – Đáp ứng yêu cầu giáo dục thời đại số

Trong kỷ nguyên số, kỹ năng sử dụng công nghệ không còn là lợi thế mà là điều kiện bắt buộc để học sinh hội nhập và phát triển. Nhằm đáp ứng yêu cầu này, Bộ Giáo dục & Đào tạo đã ban hành Khung năng lực số Quốc gia 2025 (Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT). Khung gồm 6 miền năng lực và 24 năng lực thành phần, trong đó giao tiếp và hợp tác trong môi trường số là một trụ cột quan trọng, giúp trẻ không chỉ biết sử dụng công cụ số, mà còn biết tương tác, chia sẻ và làm việc nhóm hiệu quả.

Xem thêm: Khung năng lực số là gì? Tại sao trẻ em Việt Nam cần được đánh giá từ sớm?

Miền 2 là gì? – Định nghĩa và phạm vi theo Thông tư 02/2025

Theo Thông tư 02/2025, giao tiếp và hợp tác trong môi trường số bao gồm khả năng sử dụng công nghệ để:

• Trao đổi và tương tác thông tin một cách an toàn, hiệu quả.
• Làm việc nhóm trong các không gian trực tuyến.
• Xây dựng và quản lý danh tính số của bản thân.
• Tham gia, đóng góp và phát triển các cộng đồng trực tuyến lành mạnh.

Miền này yêu cầu học sinh không chỉ biết thao tác công cụ, mà còn cần nhận thức về văn hóa ứng xử số, bảo mật thông tin cá nhân và tôn trọng bản quyền khi chia sẻ nội dung.

Miền 2 gắn với những kỹ năng nào trong thực tiễn?

Kỹ năng tương tác số hiệu quả

Trẻ biết cách sử dụng email, tin nhắn, nền tảng học trực tuyến hoặc mạng xã hội để giao tiếp rõ ràng, lịch sự và đúng mục đích. Ví dụ: trao đổi bài tập nhóm trên Google Classroom, hoặc đặt câu hỏi trong diễn đàn học tập.

Kỹ năng chia sẻ và quản lý thông tin

Học sinh cần phân biệt thông tin nào có thể chia sẻ công khai và thông tin nào cần bảo mật. Điều này đặc biệt quan trọng khi tham gia các nhóm học tập trực tuyến hoặc dự án cộng đồng, tránh rủi ro lộ dữ liệu cá nhân.

Kỹ năng làm việc nhóm trực tuyến

Thực hành hợp tác qua các công cụ như Google Docs, Trello, Miro… giúp học sinh học cách phân chia nhiệm vụ, theo dõi tiến độ và giải quyết mâu thuẫn trong nhóm.

Kỹ năng tham gia cộng đồng số

Biết cách đóng góp ý kiến, tôn trọng quy tắc của cộng đồng và hỗ trợ các thành viên khác. Kỹ năng này giúp trẻ xây dựng hình ảnh cá nhân tích cực trên môi trường số.

Tại sao giao tiếp và hợp tác trong môi trường số là nền tảng thiết yếu?

Theo báo cáo của UNICEF và Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) năm 2020, khoảng 2,2 tỷ trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu không có kết nối Internet tại nhà, trong khi tỷ lệ trẻ được kết nối ở các quốc gia thu nhập cao đạt tới 87%. Sự chênh lệch này cho thấy kỹ năng giao tiếp và hợp tác an toàn trên môi trường số là đặc biệt quan trọng. Nếu không được trang bị đầy đủ, trẻ có thể đối mặt với rủi ro như bạo lực mạng, lừa đảo hoặc tiếp nhận thông tin sai lệch.

Bên cạnh đó, kỹ năng này là nền tảng để trẻ học tập suốt đời, bởi hầu hết các dự án học tập, nghiên cứu, và công việc trong tương lai đều đòi hỏi khả năng phối hợp với người khác qua môi trường số.

Mô hình phát triển Miền 2: Nhà trường – Gia đình – Công nghệ đồng hành

Để học sinh thực sự phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác trong môi trường số, cần có sự phối hợp chặt chẽ từ ba yếu tố: nhà trường, gia đình và công nghệ. Mỗi bên đều đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kỹ năng số bền vững cho trẻ.

Nhà trường

• Tích hợp kỹ năng giao tiếp và hợp tác số vào môn Tin học và các dự án liên môn.
• Tổ chức hoạt động nhóm trực tuyến để học sinh luyện tập thường xuyên.

Gia đình

• Theo dõi và định hướng con trong việc tham gia cộng đồng trực tuyến.
• Thảo luận cùng con về nguyên tắc ứng xử trên mạng và cách bảo vệ thông tin cá nhân.

Công nghệ

• Sử dụng các công cụ học tập an toàn, có chức năng kiểm soát quyền truy cập.
• Khai thác phần mềm quản lý nhóm học tập để tăng hiệu quả phối hợp.

Sự đồng hành của cả ba yếu tố này giúp trẻ không chỉ rèn luyện kỹ năng số trong học tập, mà còn hình thành thói quen giao tiếp lành mạnh, hợp tác hiệu quả và xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.

Kết luận – Đầu tư vào Miền 2 là đầu tư vào năng lực sống số của học sinh

Giao tiếp và hợp tác trong môi trường số không chỉ là kỹ năng hỗ trợ học tập, mà còn là năng lực sống số thiết yếu, giúp trẻ an toàn, tự tin và hiệu quả khi tham gia vào thế giới trực tuyến. Trong thời đại công nghệ bùng nổ, việc trang bị kỹ năng này từ sớm là bước khởi đầu vững chắc để trẻ phát triển toàn diện, sẵn sàng hội nhập quốc tế và thích nghi với mọi môi trường học tập, làm việc tương lai.