Trong thời đại công nghệ bùng nổ, học sinh Việt Nam không chỉ cần biết tìm kiếm và sử dụng thông tin, mà còn phải biết tạo ra giá trị mới trên môi trường số. Đây chính là trọng tâm của Miền 3 Sáng tạo nội dung số – một trong sáu miền năng lực số quan trọng trong Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT và cũng là thành tố then chốt trong quá trình đánh giá năng lực công nghệ. Miền này giúp học sinh chuyển từ vai trò “người tiêu thụ” sang “nhà sáng tạo”, biến tri thức và kỹ năng thành sản phẩm số có giá trị, đồng thời tuân thủ nguyên tắc an toàn và pháp lý.
Khung năng lực số và vị trí của Miền 3 – Sáng tạo nội dung số
Ngày 24/01/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT, có hiệu lực từ 11/03/2025, quy định Khung năng lực số cho người học trong hệ thống giáo dục quốc dân, gồm:
- 6 miền năng lực chính: Khai thác dữ liệu và thông tin, giao tiếp và hợp tác trong môi trường số, sáng tạo nội dung số, an toàn,giải quyết vấn đề, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI)
- 24 năng lực thành phần
- 4 trình độ phát triển
- 8 bậc kỹ năng số
Đây là kim chỉ nam giúp nhà trường xây dựng chương trình, đánh giá và phát triển năng lực số toàn diện cho học sinh. Trong đó, Miền 3 – Sáng tạo nội dung số giữ vị trí chiến lược vì đóng vai trò thúc đẩy học sinh không chỉ tiếp nhận mà còn tạo ra nội dung, sản phẩm và giải pháp phù hợp với yêu cầu học tập, nghiên cứu và đời sống.
Xem thêm: TSAK – Bài đánh giá năng lực công nghệ cho trẻ đầu tiên tại Việt Nam
Miền 3 – Khái niệm, phạm vi và định hướng theo Thông tư 02/2025
Theo Điều 3 và Phụ lục Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT, Miền 3 Sáng tạo nội dung số là tập trung vào khả năng tạo, chỉnh sửa và chia sẻ nội dung số bao gồm các năng lực:
- Phát triển nội dung số
- Tích hợp và tạo lập lại nội dung số
- Thực thi bản quyền và giấy phép
- Lập trình
Bốn kỹ năng trọng tâm giúp học sinh làm chủ sáng tạo số
Sáng tạo nội dung số không chỉ là nảy ra ý tưởng mà còn là quá trình vận dụng nhiều kỹ năng thiết yếu để tạo ra sản phẩm số phù hợp và sáng tạo. Dưới đây là các kỹ năng trọng tâm giúp học sinh làm chủ sáng tạo số:
Phát triển nội dung mới
Học sinh rèn khả năng biến ý tưởng thành sản phẩm số như video, infographic, trò chơi hay ứng dụng học tập. Việc này đòi hỏi lập kế hoạch, xây dựng kịch bản và chọn công cụ phù hợp.
Ví dụ: Dùng Canva để thiết kế poster, Scratch để lập trình trò chơi đơn giản.
Áp dụng bản quyền và giấy phép
Học sinh cần hiểu và áp dụng luật bản quyền khi sử dụng, chỉnh sửa hoặc chia sẻ tài nguyên số. Tìm kiếm nội dung có giấy phép Creative Commons và trích dẫn nguồn rõ ràng giúp vừa bảo vệ quyền lợi bản thân, vừa tôn trọng tác giả.
Lập trình cơ bản để sáng tạo
Kỹ năng lập trình giúp học sinh tạo ứng dụng, website hoặc trò chơi phục vụ học tập. Các ngôn ngữ như Python, HTML hay Scratch là lựa chọn phù hợp để bắt đầu, đồng thời rèn tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề.
Tích hợp kiến thức từ nhiều nguồn để tạo sản phẩm số phù hợp
Học sinh học cách kết hợp kiến thức từ nhiều môn học hoặc nguồn thông tin khác nhau để sản phẩm vừa đầy đủ về nội dung, vừa hấp dẫn về hình thức.
Ví dụ: Một dự án khoa học môi trường có thể dùng Toán để phân tích dữ liệu, Ngữ văn để viết báo cáo, Mỹ thuật để thiết kế đồ họa.
Miền 3 – Nền tảng bứt phá năng lực sáng tạo và hội nhập
Theo Future of Jobs Report 2023 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), tư duy sáng tạo nằm trong nhóm 5 kỹ năng quan trọng nhất mà nhà tuyển dụng tìm kiếm đến năm 2027, vượt qua nhiều kỹ năng kỹ thuật khác. Nếu không nhận thức được tầm quan trọng của việc tạo ra và chia sẻ nội dung số, học sinh có thể bị giới hạn ở vai trò người tiêu thụ thụ động, khó thích ứng với thị trường lao động đang thay đổi.
Bên cạnh đó, nghiên cứu của Adobe năm 2021 trên hơn 100.000 tin tuyển dụng cho thấy 50% yêu cầu kỹ năng sáng tạo và 71% nhấn mạnh giải quyết vấn đề sáng tạo, nhưng phần lớn hồ sơ ứng viên lại chưa làm nổi bật kỹ năng này.
Thực tế này phản ánh một khoảng trống rõ ràng: học sinh cần sớm nhận ra việc rèn luyện kỹ năng sáng tạo và tuân thủ chuẩn mực số không chỉ để học tập, mà còn để hội nhập và khẳng định giá trị cá nhân trong tương lai.
Ba trụ cột phát triển Miền 3
Để Miền 3 phát triển bền vững và đi vào thực tiễn, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và công nghệ – ba trụ cột đồng hành giúp học sinh vừa sáng tạo, vừa an toàn trong môi trường số.
Nhà trường:
- Tích hợp kỹ năng sáng tạo nội dung vào các dự án liên môn, CLB sáng tạo số.
- Cung cấp nền tảng công nghệ: phòng Lab đa phương tiện, thư viện số, phần mềm bản quyền.
Gia đình:
- Khuyến khích con tham gia các cuộc thi sáng tạo, hỗ trợ thiết bị và thời gian.
- Cùng con tìm hiểu về quyền tác giả, giấy phép sử dụng nội dung.
Công nghệ:
- Sử dụng các công cụ hỗ trợ sáng tạo: Canva, Clipchamp, Scratch, Google Sites.
- Ứng dụng AI như ChatGPT, Grammarly để hỗ trợ ý tưởng, kiểm tra ngữ pháp, tối ưu nội dung (với hướng dẫn sử dụng an toàn)
Đầu tư vào Miền 3: Bước đi chiến lược cho thế hệ sáng tạo số
Miền 3 Sáng tạo nội dung số không chỉ là một phần của Khung năng lực số, mà còn là chìa khóa giúp học sinh Việt Nam tự tin bước vào nền kinh tế tri thức. Trong môi trư -ờng số, năng lực sáng tạo giúp các em vừa học tập hiệu quả, vừa chủ động tạo giá trị, nâng cao vị thế cá nhân.
Tại Teky Edtech, việc phát triển năng lực số – trong đó có Miền 3 – đã được chuẩn hóa thông qua bài đánh giá công nghệ theo đúng Khung năng lực số của Bộ GD&ĐT. Đây là bước quan trọng giúp phụ huynh và nhà trường đo lường chính xác năng lực sáng tạo nội dung của học sinh, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, đảm bảo các em vừa sáng tạo, vừa hội nhập toàn cầu.
