Trong một thế giới mà trí tuệ nhân tạo, robot và công nghệ đang thay đổi từng ngày, trẻ em Việt cần được chuẩn bị từ sớm để không bị tụt lại phía sau. STEM chuẩn quốc tế không chỉ là một xu hướng giáo dục, mà là chìa khóa giúp trẻ rèn tư duy phản biện, phát triển sáng tạo và vươn tới cơ hội toàn cầu. Bài viết sẽ làm rõ vì sao STEM lại cấp thiết, đâu là thực trạng giáo dục hiện nay, vai trò của phụ huynh ra sao – và minh chứng thực tế từ mô hình Teky.
STEM chuẩn quốc tế là gì và vì sao cần thiết trong kỷ nguyên số
STEM là viết tắt của Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học. STEM chuẩn quốc tế là mô hình giáo dục đề cao tính ứng dụng, kết nối với tiêu chuẩn toàn cầu, giúp học sinh không chỉ nắm vững lý thuyết mà còn phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo kỹ thuật số.
Trong thời đại số, khi AI, robot và dữ liệu lớn đang định hình lại thị trường lao động, STEM không còn là một kỹ năng bổ sung mà trở thành nền tảng bắt buộc. Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS), các nghề nghiệp liên quan đến STEM sẽ tăng trưởng 10,4% từ 2023 đến 2033, trong khi mức trung bình các ngành khác chỉ là 4%.
Mức lương trung vị trong lĩnh vực STEM năm 2023 đạt 101.650 USD, gần gấp đôi mức 48.060 USD của các ngành nghề còn lại. Những con số này cho thấy: học STEM chuẩn quốc tế không chỉ là đầu tư vào kiến thức – mà là đầu tư vào tương lai nghề nghiệp toàn cầu của trẻ.
Thực trạng STEM ở Việt Nam – những con số đáng chú ý
Việt Nam đang có những bước tiến mạnh mẽ trong giáo dục STEM. Tuy nhiên, khoảng cách giữa mục tiêu và thực tế vẫn còn lớn. Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 có một triệu học sinh học STEM, trong khi hiện tại chỉ khoảng 600.000 em tiếp cận được các chương trình chính thống, chiếm chưa đến 30% tổng học sinh phổ thông.
Trong giáo dục đại học, tỷ lệ sinh viên theo học ngành STEM ở Việt Nam chỉ vào khoảng 28–30%, thấp hơn nhiều so với Singapore (46%), Hàn Quốc (35%) hay Malaysia (50%). Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao, nhất là trong ngành lập trình, phân tích dữ liệu, kỹ thuật robot.
Bên cạnh đó, hạ tầng đào tạo còn hạn chế. Nhiều trường học thiếu phòng thí nghiệm, thiết bị công nghệ, và giáo viên chưa được đào tạo bài bản về phương pháp STEM chuẩn quốc tế. Việc triển khai các dự án học theo hướng giải quyết vấn đề thực tế (project-based learning) còn rời rạc, thiếu sự đồng bộ trong toàn hệ thống.
Lợi ích toàn cầu khi học STEM chuẩn quốc tế
STEM chuẩn quốc tế không chỉ giúp trẻ rèn luyện tư duy mà còn mở rộng cánh cửa ra thế giới. Các chuyên ngành STEM, y tế và kinh doanh có mức lương cao nhất, với mức thu nhập trung bình hàng năm là 37.000 đô la trở lên ở trình độ đầu vào và mức lương trung bình hàng năm là 65.000 đô la trở lên trong suốt sự nghiệp của người nhận bằng.
Đặc biệt, tại Mỹ, đến năm 2025 sẽ có khoảng 3,5 triệu vị trí liên quan đến STEM cần tuyển dụng. Tuy nhiên, có tới 2 triệu vị trí có nguy cơ không được lấp đầy do thiếu hụt kỹ năng. Điều này tạo ra cơ hội rất lớn cho học sinh quốc tế – trong đó có Việt Nam – nếu được đào tạo bài bản từ sớm.
Học sinh được học STEM chuẩn quốc tế có nhiều lợi thế khi ứng tuyển học bổng du học, tham gia các chương trình trao đổi nghiên cứu, hoặc khởi nghiệp công nghệ toàn cầu. Tư duy giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo và khả năng làm việc nhóm quốc tế sẽ là hành trang quan trọng giúp các em thích nghi và bứt phá trong môi trường cạnh tranh cao.
Thách thức và giải pháp cho giáo dục STEM tại Việt Nam
Học STEM ở Việt Nam vẫn còn bị giới hạn bởi nhiều rào cản. Thứ nhất là nhận thức chưa đầy đủ từ phía nhà trường và phụ huynh. Nhiều người vẫn cho rằng STEM là khô khan, chỉ dành cho học sinh giỏi toán. Thứ hai là thiếu giáo viên được đào tạo bài bản và chưa có chương trình giảng dạy theo tiêu chuẩn quốc tế. Cuối cùng là thiếu ngân sách đầu tư vào cơ sở vật chất, thiết bị và học liệu số.
Giải pháp cho vấn đề này cần đến sự phối hợp ba bên: nhà nước, nhà trường và khối tư nhân. Nhà nước cần tiếp tục đẩy mạnh chính sách khuyến khích giáo dục STEM, đầu tư vào cơ sở vật chất và tăng cường đào tạo giáo viên. Các trường học cần hợp tác với đơn vị giáo dục công nghệ để triển khai chương trình học linh hoạt, cập nhật công nghệ mới và khuyến khích học theo dự án. Đồng thời, phụ huynh cũng cần chủ động đầu tư cho con học STEM từ sớm.
Phụ huynh – mắt xích quan trọng trong hành trình STEM
Trong mọi đổi mới giáo dục, vai trò của phụ huynh luôn chiếm vị trí trung tâm. Chính phụ huynh là người định hướng sớm cho con học các kỹ năng của thế kỷ 21, giúp con tiếp cận môi trường học chuẩn quốc tế và nuôi dưỡng niềm yêu thích khoa học.
Một nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng chỉ 59% nữ sinh trung học cảm thấy tự tin với các môn học STEM, trong khi tỷ lệ này ở tiểu học là 73%. Điều đó cho thấy sự sụt giảm niềm tin vào khả năng bản thân khi không có sự hỗ trợ đúng cách từ người lớn.
Phụ huynh có thể bắt đầu từ những bước nhỏ: khuyến khích con tham gia các hoạt động công nghệ, chơi các trò chơi tư duy, hoặc cho con trải nghiệm lớp học thử STEM tại các đơn vị đào tạo uy tín. Sự đồng hành của cha mẹ không chỉ giúp con tiếp cận STEM hiệu quả, mà còn tạo nền móng vững chắc để phát triển sự nghiệp toàn cầu.
Teky – mô hình giáo dục STEM chuẩn quốc tế tiên phong tại Việt Nam
Trong bức tranh giáo dục STEM tại Việt Nam, Teky là đơn vị tiên phong triển khai hiệu quả mô hình STEM chuẩn quốc tế dành cho trẻ em. Teky cung cấp các khóa học công nghệ như lập trình, robotics, thiết kế game, với lộ trình giáo dục bài bản từ 7 đến 18 tuổi, giúp trẻ phát triển toàn diện tư duy và kỹ năng thế kỷ 21.
Chương trình học tại Teky được chứng nhận bởi Tổ chức Giáo dục Phần Lan (EAF) với 93/100 điểm chất lượng, là đơn vị duy nhất tại Việt Nam hợp tác độc quyền với STEM.org – tổ chức chứng nhận STEM hàng đầu thế giới. Trẻ học qua dự án thực tế, sáng tạo sản phẩm công nghệ cá nhân và thường xuyên tham gia các sân chơi quốc tế như HKICO, Tin học Trẻ, App Jamming
Xem thêm: Hành trình giành giải quốc tế của Teky tại HKICO
Hiện Teky sở hữu hệ sinh thái học tập online toàn diện duy nhất tại Việt Nam, với hơn 40 trung tâm trên toàn quốc và nền tảng số hỗ trợ trẻ tại các tỉnh thành. Hơn 40.000 học sinh mỗi năm đang được truyền cảm hứng học lập trình và công nghệ tại Teky – góp phần đưa giáo dục STEM Việt Nam tiệm cận tiêu chuẩn toàn cầu.
Tổng kết lại
STEM chuẩn quốc tế không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là một chiến lược thiết thực để chuẩn bị cho thế hệ trẻ Việt Nam bước vào tương lai số. Những số liệu thực tế đã cho thấy: nhân lực có kỹ năng STEM đang là nhu cầu toàn cầu và sẽ ngày càng gia tăng.
Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần có sự đầu tư dài hạn từ nhà nước, nhà trường và đặc biệt là từ chính các gia đình. Khi phụ huynh nhận thức rõ vai trò của STEM, lựa chọn môi trường giáo dục uy tín như Teky, và đồng hành cùng con trong suốt hành trình, thì con đường vươn ra thế giới sẽ không còn xa.
