Trí tuệ nhân tạo A.I đang trở thành phần thiết yếu trong cuộc sống hiện đại. Từ cách chúng ta học, làm việc đến tiêu dùng, A.I đang âm thầm thay đổi thói quen và quy trình xã hội. Tuy nhiên, không ít người vẫn mang tâm lý lo ngại, thậm chí là sợ hãi mỗi khi nhắc đến A.I. Hiểu đúng về trí tuệ nhân tạo sẽ giúp chúng ta tránh bị định kiến và biết cách chuẩn bị tư duy công nghệ cho trẻ từ sớm.
Trí tuệ nhân tạo A.I là gì?
Trí tuệ nhân tạo A.I (Artificial Intelligence) là khả năng mô phỏng tư duy và hành vi có tính người của máy tính. Khác với chương trình truyền thống chỉ thực hiện lệnh cứng, A.I có thể học từ dữ liệu, phân tích, thích nghi và đưa ra dự đoán.
Hiện nay, A.I được chia thành nhiều nhánh như: học máy (machine learning), học sâu (deep learning), xử lý ngôn ngữ tự nhiên, nhận diện hình ảnh, trí tuệ giao tiếp (chatbot). Từ đề xuất video trên TikTok đến xe tự lái hay ChatGPT, A.I đang hiện diện trong gần như mọi hoạt động của đời sống.
A.I đã phát triển như thế nào?
Từ những năm 1950, nhà khoa học Alan Turing đã đặt ra câu hỏi: “Máy có thể tư duy không?”. Từ đó, A.I trở thành lĩnh vực nghiên cứu trọng tâm. Đặc biệt trong 10 năm gần đây, nhờ vào dữ liệu lớn và khả năng tính toán cao, A.I phát triển vượt bậc với nhiều ứng dụng ngoài mong đợi.
A.I hoạt động bằng cách thu thập dữ liệu đầu vào, xử lý, tìm mẫu thuận và từ đó đưa ra dự đoán hoặc hành động. Học sâu sử dụng mạng nơ-ron nhân tạo giống cách bộ não con người xử lý thông tin, giúp máy học chính xác hơn qua thời gian.
Xem thêm: Sự ra đời của nghiên cứu Trí tuệ nhân tạo (AI)
Vì sao nhiều người e ngại A.I?
Không ít người lo ngại A.I sẽ thay thế con người, gây thất nghiệp hoặc theo dõi dữ liệu cá nhân. Thậm chí, một số còn hình dung về viễn cảnh máy móc vượt ngoài kiểm soát, gây nguy cơ cho xã hội.
Trên thực tế, A.I là công cụ do con người tạo ra và điều khiển. Khi được sử dụng đúng, nó giúp con người làm việc hiệu quả hơn, giảm sai sót và tăng sức sáng tạo. TS. Bùi Hải Hưng, Tổng Giám đốc VinAI, cho rằng: “Chúng ta không nên cấm sinh viên sử dụng AI trong học tập vì nó có thể trở thành gia sư riêng giúp giải thích, phân tích sâu vấn đề nếu dùng đúng cách” (kenh14.vn).
A.I đã và đang hiện diện ở Việt Nam
Tại Việt Nam, A.I đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành nghề. Trong giáo dục, hệ thống chấm điểm tự động, phân tích học tập cá nhân hóa ngày càng phổ biến. Trong y tế, A.I hỗ trợ đọc X-quang và chẩn đoán nhanh. Ngành tài chính – ngân hàng sử dụng chatbot để tư vấn khách hàng 24/7, còn trong giao thông, camera thông minh hỗ trợ giám sát và phân tích luồng xe.
Theo Grand View Research, thị trường trí tuệ nhân tạo trong giáo dục toàn cầu đạt 5,88 tỷ USD vào năm 2024 và được dự báo sẽ tăng lên 32,27 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng trung bình (CAGR) 31,2% trong giai đoạn 2025–2030. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy giáo dục đang là một trong những lĩnh vực được hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển của A.I.
Ông Lê Hồng Việt, CEO FPT Smart Cloud, chia sẻ: “Chiến lược AI có chủ quyền sẽ giúp Việt Nam tăng năng lực cạnh tranh thông qua tự động hóa và bảo vệ chủ quyền dữ liệu” (sggp.org). Có thể thấy, A.I không chỉ là xu hướng toàn cầu, mà còn là chiến lược dài hạn của Việt Nam.
Trẻ em cần được làm quen với A.I từ sớm
Khoảng 65% trẻ hiện học tiểu học sẽ làm những nghề chưa tồn tại trong tương lai (theo World Economic Forum). Do đó, giúp trẻ tiếp cận với trí tuệ nhân tạo A.I từ sớm không chỉ trang bị kiến thức công nghệ, mà còn rèn luyện tư duy phản biện, sáng tạo và đạo đức công nghệ.
Phụ huynh có thể bắt đầu bằng việc trò chuyện cùng con về A.I bằng ngôn ngữ gần gũi, khơi gợi những câu hỏi như: “A.I học từ đâu?”, “Dữ liệu có bị thu thập không?”, “Làm sao để biết một hình ảnh có phải do A.I tạo ra?”. Từ đó, trẻ sẽ hình thành cách nghĩ chủ động và phản xạ công nghệ sớm, thay vì bị động trước một thế giới ngày càng số hóa.
Cách tiếp cận A.I thực tế dành cho trẻ cùng Teky
Tại Việt Nam, Teky là một trong những đơn vị tiên phong phát triển chương trình trí tuệ nhân tạo A.I dành riêng cho trẻ em. Với hai khóa học được thiết kế phù hợp theo độ tuổi – “AI for Kids” (7–11 tuổi) và “AI for Teens” (11–15 tuổi), trẻ sẽ được học A.I qua thực hành sáng tạo: vẽ tranh A.I, làm nhạc với A.I, dựng video từ văn bản, thiết kế trang web cá nhân.
Xem thêm: Khóa học AI for Kids (7-11 tuổi) tại nhà
Điều đặc biệt trong chương trình là việc sử dụng các công cụ thật như ChatGPT, DALL-E, Google Gemini, Runway Gen-2… để trẻ trải nghiệm công nghệ đúng với cách mà người lớn đang sử dụng. Đây không chỉ là học, mà là làm – một trải nghiệm trực tiếp và đầy cảm hứng.
Khóa học tại Teky có lộ trình ngắn hạn, tiết kiệm thời gian và linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thử trải nghiệm của phụ huynh trước khi đầu tư dài hạn. Trẻ còn được nhận chứng nhận quốc tế “Be Internet Awesome” từ Google và chứng nhận “Introduction to Generative A.I” từ Google, có sản phẩm cá nhân để trưng bày, và có cơ hội gia nhập Câu lạc bộ A.I toàn quốc.
Tương lai sẽ gọi tên những đứa trẻ hiểu A.I
Trí tuệ nhân tạo A.I không phải là điều gì quá xa xôi hay nguy hiểm nếu chúng ta hiểu và đồng hành đúng cách. Với trẻ em, đó có thể là cơ hội để trở thành người sáng tạo công nghệ thay vì chỉ là người sử dụng. Việc cho con tiếp cận A.I từ sớm là món quà đầu tư cho tương lai mà mỗi phụ huynh có thể bắt đầu ngay hôm nay.
Nếu ba mẹ muốn con mình làm quen với công nghệ hiện đại một cách dễ hiểu và an toàn, hãy cho trẻ thử một lớp học A.I tại Teky. Một hành trình mới mẻ đang chờ đón – nơi trẻ không chỉ học công nghệ, mà còn học cách làm chủ nó.
