Công nghệ thông tin (CNTT) phát triển nhanh chóng đặt ra yêu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc dạy lập trình hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo thế hệ chuyên gia CNTT tương lai tại Việt Nam.
Dạy lập trình quá muộn sẽ làm ngành CNTT tụt hậu
Ở Việt Nam, CNTT là 1 ngành quan trọng, được Đảng và Nhà nước coi là một mũi nhọn trong việc phát triển kinh tế. Và để có thể cạnh tranh trong ngành công nghiệp, chúng ta cần thật nhiều những chuyên gia – lập trình, thiết kế hệ thống, quản trị hệ thống. Những người này phải có khả năng tương tác, nhận và bàn giao công việc với các đối tác nước ngoài. Ngành CNTT của chúng ta thực sự thiếu trầm trọng những nhân lực có chất lượng cao.
Một trong những điều tôi thấy, là đưa việc giảng dạy chuyên môn vào ngay từ đầu, nhưng phải đến sau năm thứ 3 và thứ 4, sinh viên mới dần có đủ khả năng để đi thực tập. Thời lượng của việc học tập chuyên môn là rất ít. Mặc dù cấp THPT đã có môn lập trình, nhưng gần như sinh viên lên Đại học lại học lại từ đầu.
Có thể bạn chưa biết: Đam mê Game đang kéo tụt cơ hội việc làm của giới trẻ
Tầm quan trọng của việc dạy lập trình
Trong bất kỳ lĩnh vực nào, để trở thành chuyên gia xuất sắc, bạn phải bỏ ra 10000h luyện tập. Ngành CNTT cũng không ngoại lệ. Trong lĩnh vực CNTT, rất nhiều hãng khởi nghiệp bởi những thanh niên còn rất trẻ. Và những người rất trẻ này thường được tiếp xúc với máy tính, lập trình từ bé.
Bill Gates trước khi khởi nghiệp Microsoft đã lao vào lập trình từ lớp 5. Sergey Brin (sáng lập Google) đã được bố (một giáo sư Toán học người Nga) dạy lập trình từ năm 7 tuổi. Ngay cả ở Việt Nam, những bạn trẻ có độ thành công tương đối cao (trong phạm vi hiểu biết của tôi) như Hồ Vĩnh Hoàng [Founder của TOSY, chuyên Tin Tổng hợp,], Vương Vũ Thắng [Founder của VCCorp, chuyên Tin Tổng hợp], Nguyễn Hòa Bình [Founder của PeaceSoft, chuyên Tin Nguyễn Huệ], Nguyễn Đình Nam [Founder của VP9, chuyên Tin Tổng hợp] cũng đều là học sinh chuyên Tin ở cấp 3. Do đã bắt đầu tích lũy “10,000h luyện tập” sớm (trước khi vào Đại học) nên họ có khả năng thành công cao hơn những người xuất phát chậm.
Thực trạng của ngành CNTT ở Việt Nam hiện nay
Hiện nay, giáo dục Tin học tại Việt Nam đã có nhiều bước tiến tích cực, đặc biệt khi môn Tin học được đưa vào chương trình chính khóa từ cấp tiểu học, giúp học sinh làm quen sớm với kiến thức công nghệ và lập trình cơ bản. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang nỗ lực cải tiến chương trình giảng dạy nhằm phát triển tư duy thuật toán và kỹ năng số cho học sinh.
Về phía giáo viên, dù có nhiều nỗ lực trong giảng dạy, vẫn còn gặp phải một số thách thức về thời gian và điều kiện để cập nhật kiến thức chuyên môn cũng như đổi mới phương pháp dạy học.
Mặc dù vậy, nhận thức về vai trò của Tin học trong giáo dục đang được nâng cao, nhiều phụ huynh và nhà trường ngày càng quan tâm hơn đến việc trang bị kỹ năng công nghệ cho học sinh từ sớm. Để phát triển bền vững, cần sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, gia đình và xã hội nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển toàn diện trong kỷ nguyên số.
Có thể bạn quan tâm: Sự Liên Quan Giữa Chơi Game Và Tỷ Lệ Thất Nghiệp
Thực trạng dạy lập trình và CNTT ở nước ngoài
Trong khi đó ở nước ngoài, học sinh sớm được học lập trình, “hý hoáy” sớm với máy tính, lập trình nên sau này khả năng phát triển lớn hơn nhiều.
Khác với nhiều ngành nghề, CNTT là ngành phụ thuộc rất lớn vào trí tuệ và kỹ năng lao động (kỹ năng lập trình, kỹ năng vận hành các hệ thống tin học). Như vậy ngành CNTT của Việt Nam hoàn toàn có thể “cất cánh” trở thành một ngành mũi nhọn. Và để tiềm năng này trở thành hiện thực, hãy coi trọng và khích lệ học sinh học Tin học từ bé.
Sự cần thiết của tư duy Tin học – Dạy lập trình
Tin học và công nghệ thông tin là lĩnh vực rộng lớn, vượt ra ngoài việc sử dụng máy tính hay các phần mềm ứng dụng như Word, Excel, vốn là kỹ năng cơ bản cần thiết trong xã hội hiện đại. Việc dạy tin học thực chất là giáo dục kỹ năng lập trình và tư duy thuật toán.
Nhiều chuyên gia nhận định sau Cách mạng Công nghiệp, CNTT chính là làn sóng Cách mạng Khoa học Công nghệ tiếp theo, với khả năng thay đổi sâu sắc lịch sử loài người. Máy tính và công nghệ thông tin đã tạo ra những chuyển biến lớn trong lao động, sản xuất, khoa học, công nghệ và chính trị – gần như trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người.
Trong nền kinh tế dựa trên công nghệ cao, nơi “nội dung” (content) trở thành một trong những mặt hàng chủ đạo, lập trình – quá trình xử lý dữ liệu thô để tạo ra tri thức có giá trị – trở thành kỹ năng thiết yếu và nghề nghiệp hấp dẫn trên thị trường lao động.
Hầu hết các lĩnh vực kinh tế và hoạt động khoa học ngày nay đều có sự hiện diện của tin học. Xu hướng dữ liệu lớn (Big Data), khi con người đang tiếp cận một lượng dữ liệu khổng lồ, đòi hỏi khả năng “chắt lọc” tri thức có giá trị, chính là minh chứng rõ nét cho tầm quan trọng và sự phát triển không ngừng của lĩnh vực này.
Lợi ích của việc học và dạy lập trình
Việc phát triển tư duy thuật toán và kỹ năng lập trình mang lại lợi ích lớn cho học sinh.
So với nhiều ngành khoa học khác, tin học rèn luyện cho học sinh tư duy thuật toán và khả năng ứng dụng thực tế. Ngoài ra, việc học tin học còn giúp học sinh tạo ra sản phẩm cụ thể thông qua quá trình thực hành, góp phần làm phong phú trải nghiệm học tập, không chỉ mang tính lý thuyết mà còn nâng cao kỹ năng thực hành.
Việc dạy các kỹ năng lập trình cơ bản có thể góp phần:
-
Tăng tốc quá trình phát triển của học sinh
-
Thúc đẩy khả năng sáng tạo
-
Nâng cao sự tự tin
-
Cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện
-
Giúp học sinh nhận thức rõ ứng dụng thực tiễn của các môn khoa học khác, đặc biệt là Toán học
-
Định hướng nghề nghiệp tương lai rõ ràng hơn
Việc đầu tư phát triển giáo dục lập trình là bước đi chiến lược để Việt Nam nâng cao chất lượng nguồn nhân lực công nghệ trong kỷ nguyên số. Việc tiếp cận sớm và đồng bộ chương trình đào tạo, kết hợp với sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội sẽ giúp thế hệ trẻ phát triển toàn diện về tư duy thuật toán và kỹ năng lập trình thực tiễn. Qua đó, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành CNTT, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên bản đồ công nghệ thế giới.
