Dạy con tự lập đang là xu hướng giáo dục ngày càng được các bậc phụ huynh hiện đại ưa chuộng. Việc để trẻ tự lập ngay từ khi còn nhỏ là điều cần thiết, với chính bản thân trẻ và với cả cha mẹ. Trẻ có thể tự làm những công việc cá nhân mà không phụ thuộc hay ỷ lại vào người lớn. Đồng thời, điều này cũng giúp trẻ hình thành thói quen chủ động từ sớm mà đáng ra trẻ sẽ phải mất thời gian tương đối lâu để học. Cùng Teky khám phá cách dạy con tự lập của người Nhật vì sao hiệu quả.
Tự lập và dạy trẻ tự lập
Tự lập là gì?
Tự lập được hiểu là khả năng tự thực hiện các công việc của mình một cách độc lập, không ỷ lại hay bị phụ thuộc vào người khác.
Dạy trẻ tự lập là dạy con tự thực hiện các công việc cá nhân hàng ngày, hạn chế sự phụ thuộc của con vào cha mẹ, đồng thời, khuyến khích tinh thần chủ động, tự giác của con.
Tự lập bị ảnh hưởng bởi văn hóa
Khi so sánh giữa phương Tây và phương Đông, người ta dễ nhận thấy rằng, lao động phương Tây thường có hiệu suất làm việc cao hơn. Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng tính tự lập là một trong các nguyên nhân quyết định sự khác biệt này. Các nước phương Đông, đặc biệt là Á Đông, tính tự lập thường không cao. Ngoại trừ một số nước phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, nhìn chung khả năng tự lập của người châu Á còn khá thấp.
Trẻ tự lập kém và những hệ quả
Việt Nam là quốc gia có nền văn hóa Á Đông đặc trưng. Cha mẹ Việt thường có tâm lý bao bọc con một cách quá mức. Điều này thực sự không hề tốt cho trẻ. Sự bảo vệ của cha mẹ khiến trẻ đánh mất sự chủ động và bị phụ thuộc quá nhiều vào người lớn. Trẻ cũng lười làm việc, hay nhụt chí và không muốn cố gắng.
Một ví dụ điển hình là tình trạng “tiểu hoàng đế” vẫn thường được nhắc đến tại Trung Quốc. Với chính sách dân số khá triệt để khi chỉ cho phép mỗi gia đình sinh một con, cộng thêm tâm lý trọng nam khinh nữ lâu đời, trẻ em, đặc biệt là con trai được cha mẹ cưng chiều một cách thái quá. Đến nay, thế hệ trẻ em sinh ra dưới chính sách này đã trưởng thành và xã hội Trung Quốc bắt đầu xuất hiện những hệ lụy.
Bối rối tìm phương pháp dạy con tự lập
Nhiều cha mẹ rất muốn dạy con tự lập theo phương pháp giáo dục con của phương Tây. Tuy nhiên, sự khác biệt về văn hóa, tư tưởng có thể dẫn tới nhiều hệ quả “lợi bất cập hại”. Do đó, hãy cùng khám phá cách dạy con của cha mẹ Nhật Bản, đất nước có nhiều nét tương đồng văn hóa với Việt Nam.
Tự lập trong văn hóa Nhật Bản
Người Nhật luôn tự hào về ý chí tự lập, kiên cường, vượt lên trên hoàn cảnh của dân tộc mình. Thực tế, nhiều quốc gia thế giới cũng luôn ngưỡng mộ những đức tính cao đẹp này của người Nhật. Thậm chí, Nhật Bản được coi như hình mẫu lý tưởng định hướng cho phát triển. Đã có thời, du học Nhật Bản trở thành một phong trào rộng lớn. Điển hình như Việt Nam có Phan Bội Châu với phong trào Đông du.
Nhìn theo chiều dài lịch sử, Nhật Bản trong thời phong kiến không phải là quốc gia hùng mạnh. Thế nhưng, sau cải cách kinh tế, Nhật Bản vươn lên trở thành đất nước phát triển nhất châu Á.
Sự thành công của Nhật Bản do nhiều nguyên nhân nhưng yếu tố con người được đánh giá là mang tính quyết định nhất và trên hết là khả năng làm việc độc lập, tinh thần kỷ luật, trách nhiệm.
Việc học kiến thức rất quan trọng. Tuy nhiên, cha mẹ Nhật cũng rất chú ý việc dạy con trở nên tự lập. Trẻ em Nhật Bản sẽ học cách tự lập trước khi bắt đầu học kiến thức. Điều này sẽ giúp trẻ rèn luyện tinh thần chủ động và tự giác. Do đó, hầu hết cha mẹ Nhật Bản thường không cần phải nhắc nhở con học hành.
>>Tìm hiểu thêm: Mách cha mẹ Việt cách dạy con của người Nhật cực xịn
Cách dạy con tự lập chuẩn Nhật Bản
1. Không giải quyết tất cả rắc rối giúp con
Đây là nguyên tắc dạy con tự lập hàng đầu của người Nhật. Cha mẹ chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn. Con sẽ tự đánh giá và ra quyết định. Đồng thời, con cũng chính là người chịu trách nhiệm cho việc làm của mình.
Việc con tự giải quyết những rắc rối giúp bé độc lập tìm ra cách xử lý vấn đề. Điều này buộc trẻ phải tư duy, cân nhắc và chủ động làm các công việc của mình mà không dựa giẫm vào cha mẹ.
2. Dạy con tự lập từ khi còn nhỏ
Trẻ em Nhật Bản được giáo dục về tính tự lập ngay từ khi còn rất nhỏ. Khi trẻ bắt đầu biết nhận thức, cha mẹ đã để con làm quen với việc tự thực hiện những công việc cá nhân.
Người Việt thường nói “Uốn cây từ thuở còn non”, thế nhưng quan niệm về sự non nớt của con cái giữa hai nền văn hóa cũng rất khác biệt. Dù con ở lứa tuổi nào, cha mẹ Việt vẫn luôn cho rằng con vẫn chưa đủ trưởng thành và luôn viện lý do để bao biện cho con. Với người Nhật, nhận thức và thể chất là hai khái niệm khác nhau. Con có thể non nớt về mặt nhận thức nhưng nếu trưởng thành về thể chất thì con sẽ buộc phải học cách tự lập.
Với hoàng gia Nhật Bản, việc dạy con tự lập càng được chú trọng. Các công chúa được giáo dục rất nghiêm khắc và đều phải tự lập từ nhỏ.
3. Không ép buộc con
Hãy sử dụng những lời khuyên để khuyến khích con hình thành tính tự lập. Khi cha mẹ sử dụng quá nhiều mệnh lệnh sẽ làm con cảm thấy rất khó chịu. Con phải thực hiện giống như một nghĩa vụ, điều này sẽ khiến con dần dần nảy sinh tâm lý chống đối.
4. Dạy con tự lập qua những lời khen
Cách dạy con này của người Nhật khá giống với phương Tây. Cha mẹ luôn hạn chế việc chỉ trích và phê bình mà thường xuyên sử dụng những lời khen. Các nghiên cứu khoa học chứng minh rằng việc giáo dục con bằng ngôn từ mang tính miệt thị không đem lại hiệu quả như mong đợi. Những lời lẽ chỉ trích sẽ khiến trẻ trở nên thiếu tự tin, rụt rè, thui chột tiềm năng vốn có.
Hãy thường xuyên khen khi trẻ làm việc tốt. Điều này sẽ khuyến khích trẻ tiếp tục thực hiện những việc làm đó. Lâu dần, trẻ sẽ hình thành những thói quen tốt.
5. Dạy con tự thực hiện những công việc hàng ngày
Dạy con tự ăn
Cha mẹ Nhật dạy con tự ăn từ khi còn rất nhỏ. Khoảng 1 tuổi trẻ đã bắt đầu tự ăn bằng thìa. Khi lớn hơn, trẻ cũng sẽ được cha mẹ dạy cách dùng đũa. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng không áp đặt con phải ăn bao nhiêu. Việc quyết định sẽ ăn nhiều hay ít phụ thuộc vào con.
Dạy con tự mặc quần áo
Trẻ em Nhật Bản từ 2 tuổi cũng bắt đầu được cha mẹ khuyến khích tự mặc quần áo, đeo giày, dép. Trẻ cũng tự do quyết định mình sẽ mặc gì, màu sắc như thế nào,… mà không phụ thuộc vào cha mẹ.
Dạy con tự đi tắm và vệ sinh cá nhân
Ngay từ khi còn nhỏ, những công việc mang tính cá nhân như tắm và đi vệ sinh của con luôn được cha mẹ Nhật khuyến khích tự thực hiện. Thông thường, trẻ sẽ học được cách tự đi vệ sinh và tự tắm khi 3-4 tuổi.
Dạy con tự chuẩn bị bữa ăn
Khoảng 5-6 tuổi, trẻ sẽ được mẹ dạy cách nấu ăn, điều này sẽ giúp con trở nên tự lập trong việc chăm sóc bản thân Trẻ em Nhật Bản thường mang cơm đi học, do đó, trẻ cũng rất thích thú khi có thể tự chuẩn bị bữa cơm cho mình.
Dạy con kết bạn
Trẻ được cha mẹ khuyến khích làm quen và kết bạn từ khi còn nhỏ. Đồng thời, tự xử lý các rắc rối phát sinh với bạn bè. Điều này sẽ giúp con phát triển các kỹ năng xã hội như giao tiếp, xây dựng mối quan hệ cá nhân,…
Dạy con tự đưa ra quyết định
Điều quan trọng để tự lập là phải biết đưa ra quyết định. Trẻ em Nhật Bản được cha mẹ khuyến khích quyết định những công việc cá nhân của mình. Trẻ có thể tự quyết định học gì, ăn gì, chơi gì mà không phụ thuộc vào cha mẹ. Dĩ nhiên các quyết định của trẻ vẫn luôn nằm trong tầm kiểm soát của cha mẹ. Khi cần thiết, cha mẹ cũng có thể điều hướng hoặc đưa ra lời khuyên cho các quyết định của trẻ.
Lời kết: Việc dạy con rèn luyện tính tự lập sớm giúp con trở nên chủ động, tự giác và trách nhiệm. Teky hy vọng bài viết trên đã giúp các bậc phụ huynh nắm được phương pháp dạy con trở nên tự lập hiệu quả của người Nhật. Đồng thời, Teky cũng mong rằng các bậc phụ huynh có thể áp dụng những kinh nghiệm hữu ích vào việc dạy con.
Xem thêm:
